De Hagia Sophia in Istanbul is een van de meest iconische gebouwen ter wereld. Met een rijke geschiedenis die teruggaat tot het Byzantijnse Rijk, heeft het bouwwerk gediend als kerk, moskee, museum en opnieuw als moskee. De Hagia Sophia weerspiegelt de culturele en religieuze transformaties die Turkije door de eeuwen heen heeft doorgemaakt. Hier zijn 14 fascinerende weetjes over dit indrukwekkende monument.
1. De naam betekent “Heilige Wijsheid”
De naam Hagia Sophia komt uit het Grieks en betekent “Heilige Wijsheid”. Het verwijst niet naar een heilige persoon, maar naar de goddelijke wijsheid in het christendom. In het Turks wordt het “Ayasofya” genoemd.
2. De huidige Hagia Sophia is de derde versie
De Hagia Sophia die we vandaag zien, is niet de eerste kerk op deze locatie. De oorspronkelijke kerk werd in 360 na Christus gebouwd, maar werd later verwoest. Een tweede versie werd in 415 gebouwd, maar brandde af tijdens de Nika-opstand in 532. Keizer Justinianus gaf daarna opdracht tot de bouw van de huidige structuur, die in 537 werd voltooid.
3. Het was de grootste kathedraal ter wereld
Bij de voltooiing in 537 was de Hagia Sophia de grootste kathedraal ter wereld en zou dit meer dan 1.000 jaar blijven, totdat de kathedraal van Sevilla in de 16e eeuw werd gebouwd.
4. Het gebouw heeft unieke architectuur
De Hagia Sophia combineert elementen van Byzantijnse en Romeinse bouwstijlen. De enorme centrale koepel, die op vier pendentieven rust, was revolutionair voor zijn tijd en diende als inspiratie voor latere moskeeën in het Ottomaanse Rijk.
5. De koepel stortte meerdere keren in
De oorspronkelijke koepel van de Hagia Sophia was veel steiler dan de huidige. Door aardbevingen in 558 en 989 stortte de koepel in en moest deze worden herbouwd. De huidige koepel, met een diameter van 31 meter, is verstevigd om nieuwe instortingen te voorkomen.
6. Keizer Justinianus wilde de grootste kerk ooit
Toen keizer Justinianus de Hagia Sophia in 537 liet bouwen, wilde hij dat het de grootste en meest indrukwekkende kerk ooit zou zijn. Volgens de overlevering riep hij bij de opening uit: “Salomo, ik heb u overtroffen!”
7. Er werden 10.000 arbeiders ingezet
De bouw van de Hagia Sophia was een gigantisch project. Ongeveer 10.000 arbeiders werkten onder leiding van de architecten Isidorus van Milete en Anthemius van Tralles om de kerk in slechts vijf jaar te voltooien, een ongekende prestatie voor die tijd.
8. De mozaïeken waren eeuwenlang verborgen
Toen de Hagia Sophia in 1453 werd omgevormd tot een moskee door de Ottomanen, werden de christelijke mozaïeken bedekt met pleisterwerk, omdat islamitische tradities het afbeelden van religieuze figuren ontmoedigen. Tijdens de restauraties in de 20e eeuw werden veel van deze prachtige mozaïeken opnieuw blootgelegd.
9. Sultan Mehmet II veranderde het in een moskee
Na de val van Constantinopel in 1453 liet Sultan Mehmet II de Hagia Sophia omvormen tot een moskee. Hij voegde vier minaretten toe en liet islamitische inscripties aanbrengen, waardoor het gebouw een nieuw religieus en cultureel centrum werd.
10. Atatürk maakte er een museum van
In 1935 besloot Mustafa Kemal Atatürk, de oprichter van modern Turkije, om de Hagia Sophia om te vormen tot een museum. Dit was bedoeld als een symbool van secularisme en culturele eenheid. Het bleef een museum tot 2020, toen het opnieuw een moskee werd.
11. De akoestiek is ongeëvenaard
De Hagia Sophia staat bekend om zijn bijzondere akoestiek. Wetenschappers hebben ontdekt dat het ontwerp van de koepel en de gebruikte materialen ervoor zorgen dat geluiden lang blijven hangen en een unieke nagalm creëren.
12. Er is een “wenszuil” in het gebouw
Binnen in de Hagia Sophia bevindt zich de “wenszuil”, ook wel de “zwetende pilaar” genoemd. Volgens de legende zou de zuil genezende krachten hebben en zou keizer Justinianus genezen zijn door er met zijn hoofd tegenaan te leunen. Bezoekers stoppen vaak hun duim in het gat in de pilaar en draaien hun hand met de klok mee terwijl ze een wens doen.
13. Het trekt miljoenen bezoekers per jaar
De Hagia Sophia is een van de meest bezochte toeristische attracties in Turkije. Zelfs na de herbestemming tot moskee in 2020 blijven jaarlijks miljoenen mensen het monument bezoeken om zijn historische en architectonische pracht te bewonderen.
14. Het is een symbool van de botsing én samenkomst van culturen
De Hagia Sophia is meer dan alleen een gebouw; het is een symbool van de culturele en religieuze veranderingen die Istanbul en Turkije door de eeuwen heen hebben doorgemaakt. Het heeft gediend als een kerk, moskee en museum, en blijft een unieke weerspiegeling van zowel het christelijke als islamitische erfgoed.
De Hagia Sophia blijft een van de meest indrukwekkende en veelzijdige monumenten ter wereld. Of je nu gefascineerd bent door geschiedenis, architectuur of religie, dit meesterwerk blijft een must-see voor iedereen die Istanbul bezoekt.